Wat doet een luchtverkeersleider?

Ceci n'est pas une tour

Zeg ‘luchtverkeersleiding’ en mensen zien spontaan het beeld van een controletoren voor zich. Niet dat we niet fier zijn op onze torens - niet iedereen heeft een 60m hoog bureau met panoramisch uitzicht - maar de job van luchtverkeersleider speelt zich niet altijd af in een toren.

Zenuwcentrum met verschillende functies

Om te beginnen nemen we je graag mee naar CANAC 2, beter bekend als het zenuwcentrum van radarsverkeersleiding. Alle luchtverkeersleiders daar zijn verantwoordelijk voor het overvliegende en naderende luchtverkeer onder 7.500 meter (24.500 voet). Dat is dus letterlijk mijlenver van elke luchthaven. Ze beschikken er over dezelfde werkposities, maar kunnen verschillende functies uitoefenen op basis van hun opleiding en ervaring:

• De radarverkeersleider houdt zich bezig met het tactische, onmiddellijke beheer van de verkeerssituaties in zijn sector. Hij werkt in tandem met een ‘planningsverkeersleider’ die een proactief zicht heeft op het verkeer en de stromen beheert.
• De radar-planningsverkeersleider waarmee hij in tandem staat, verzekert zowel een vlotte verkeersstroom als een maximale veiligheid voor het luchtverkeer.

Die 'luchtverkeersleidersteams' zijn verantwoordelijk voor een specifieke sector ofwel een deel van het luchtruim. Ze zullen de veiligheid van jouw vliegtuig verzekeren naargelang van de vluchtfase waarin het zich bevindt. Als we even chronologisch overlopen:

• Kort na het opstijgen nemen de APP (Approach) verkeersleiders de taak over van de toren: zij begeleiden het vliegtuig tijdens zijn klim richting kruishoogte.
• Wanneer het vliegtuig die hoogte bijna heeft bereikt, wordt de verantwoordelijkheid overgedragen aan de ACC (Area) verkeersleiders: zij optimaliseren de stroom van vliegtuigen op langere afstand.  Een aankomend vliegtuig zal bij ACC de daling inzetten, waarna het op zijn beurt wordt overgedragen naar APP: zij maken de finale aankomstvolgorde, die ze aanbieden aan de TWR.

In de centraal gelegen en zopas volledig vernieuwde Supervisor Suite van CANAC 2 bevinden zich:

• de Supervisor: hij overziet de operaties en neemt de administratieve en coördinerende taken op zich.
• de Traffic Manager: hij regelt het volume luchtverkeer in functie van de beschikbare capaciteit, in coördinatie met de controlecentra van de buurlanden en de Central Flow Management Unit (CFMU) van Eurocontrol die de verkeersstromen op Europees vlak beheren (41 landen).

Ground control to Major Tom

In de controletoren hebben luchtverkeersleiders ook verschillende rollen. In totaal zijn er drie aparte functies die ervoor zorgen dat je vliegtuig veilig kan vertrekken, vanaf het inschepen aan de boarding gate tot het opstijgen.

• Clearance delivery: deze luchtverkeersleider zorgt er voor dat het opstijgend vliegtuig de juiste vertrekroute en het juiste tijdstip voor het opstijgen toegekend krijgt. Deze informatie wordt overgemaakt aan de grondverkeersleider om te verzekeren dat het vliegtuig de baan op tijd bereikt binnen een bepaalde termijn.
• Ground control: de ‘Ground Controller’ is verantwoordelijk voor het ‘bewegingsgebied’ van een luchthaven. Alle vlieg- en voertuigen die zich in dit bewegingsgebied verplaatsen, moeten daarvoor toestemming krijgen van de grondverkeersleider. Daarnaast is deze luchtverkeersleider verantwoordelijk voor het optimaliseren van de volgorde waarin de vliegtuigen zich moeten oplijnen aan de drempel van de baan om zo het opstijgritme te versnellen.
• Air-verkeersleiding: De air-verkeersleider is verantwoordelijk voor de bewegingen op de banen en voor het luchtverkeer in de onmiddellijke nabijheid van de luchthaven. Zo geeft hij vliegtuigen toestemming om op te stijgen of te landen. Indien de air-verkeersleider een mogelijk onveilige situatie opmerkt, kan hij de piloot van een landend vliegtuig opdragen om door te starten of aan een vertrekkend toestel het bevel geven om af te zien van een vertrek.

Net als in CANAC 2 is het in de toren zelf absoluut noodzakelijk dat de communicatie tussen air en ground control naadloos verloopt om een veilig en efficiënt luchtverkeer te verzekeren. Daarbij gaat het niet alleen om communicatie tussen verkeersleider en piloot in de eerste plaats, maar ook om communicatie tussen de verkeersleiders onderling om het luchtverkeer harmonieus te beheren.